Choć wiele osób posiada szeroką wiedzę na temat objawów depresji, termin „anhedonia” często rodzi pytania. Co to za stan, który jest uważany za jeden z objawów depresji? Czy można go zaliczyć do zaburzeń psychicznych? Skąd wynika brak radości i przyjemności życia? Jak można ocenić nasilenie anhedonii? Czy jest możliwość jej wyleczenia i jakie metody terapeutyczne mogą okazać się skuteczne?
Anhedonia pochodzi od greckich słów „an” oznaczających „bez” i „hēdonē”, które oznacza „przyjemność”. Tak więc, jak można przypuszczać, anhedonia oznacza brak doznawania przyjemności. Stan ten sugeruje obniżenie zdolności do czerpania radości z życia i często jest alarmującym wskaźnikiem pogarszania się zdrowia psychicznego.
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-11 (International Statistical Classification of Diseases, eleventh revision), anhedonia jest jednym z symptomów sugerujących występowanie zaburzeń psychicznych, a konkretnie mówiąc – zaburzeń nastroju. Faktycznie, brak zdolności do odczuwania przyjemności jest jednym z rozpoznawalnych objawów depresji. Czasami staje się sygnałem do rozpoczęcia leczenia. Anhedonia często jest jednak ignorowana przez pacjentów, ponieważ nie odczuwają oni również negatywnych emocji.
Powodem braku zdolności do odczuwania przyjemności czyli anhedonii, może być podstawowy stan depresyjny. Może jednak wystąpić także anhedonia wtórna, która jest indukowana przez leki antydepresyjne. Ta druga forma zwykle pojawia się w fazie remisji, po ustąpieniu ciężkich objawów depresji, smutku i cierpienia, podczas stosowania selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. Niestety, próby leczenia tego zaburzenia mogą prowadzić do braku odczuwania zarówno negatywnych, jak i pozytywnych emocji.
Może wydawać się paradoksalne, że anhedonia może być efektem leczenia depresji. To wynika jednak z działania naszego centralnego układu nerwowego (OUN). Obie formy anhedonii są wynikiem zaburzeń funkcjonowania układu nagrody w OUN. Za ten stan odpowiadają nieprawidłowości w neuroprzekaźnictwie podczas procesu przetwarzania nagród (czyli zdarzeń lub faktów, które wywołują pozytywne uczucia). Problemy pojawiają się na etapie neuroprzekaźnictwa dopaminy, co prowadzi do niemożności odczuwania zarówno przyjemności, jak i negatywnych uczuć.
Warto jednak zauważyć, że pomimo tego, że najczęściej występuje w kontekście depresji, anhedonia może również pojawiać się w innych chorobach, głównie psychicznych (jak niektóre typy schizofrenii) oraz neurologicznych (jak niektóre przypadki choroby Parkinsona).