Pierwsze oznaki butelkowej próchnicy, znanej również jako próchnica wczesnego dzieciństwa, ujawniają się poprzez pojawienie się plam na zębach. Zazwyczaj są one białe, aczkolwiek najbardziej sugestywnym symptomem tej choroby są czarne zęby u maluchów. W większości przypadków pierwsze zauważalne ubytki dotyczą siekaczy. Długotrwałe karmienie piersią zwiększa ryzyko wystąpienia tej formy próchnicy. Kwestia jak radzić sobie z tą chorobą oraz jak zapobiegać jej rozwoju jest istotna dla wielu rodziców.
Butelkowa próchnica, czyli próchnica występująca na mlecznych zębach u dzieci, jest terminem określającym stan kiedy próchnica dotyczy maluchów poniżej 6 roku życia. Znana jest także jako próchnica butelkowa lub próchnica niemowlęca.
Próchnica kwitnąca to bardziej ogólna koncepcja, która obejmuje zarówno dzieci, młodzież jak i dorosłych. Charakteryzuje się szybką destrukcją wielu zębów. W przypadku butelkowej próchnicy typowe jest, że na początku są ona zaatakowane („próchnica na jedynkach”).
Butelkowa próchnica objawia się na zębach w formie plam. W zależności od etapu jej rozwijania, może ona przybrać dwie formy:
– biała, kredowa plama o szorstkiej powierzchni – gdy proces próchnicowy jest aktywny;
– gładka, błyszcząca i twarda plama – czyli tzw. plama nieaktywna (w tej formie może utrzymywać się na szkliwie przez wiele lat).
Znamienne dla próchnicy butelkowej plamki mogą również przybierać odcienie żółci, brązu, a nawet czerni. Szczególnie te ostatnie budzą zaniepokojenie u rodziców.
Jeżeli jednak plama pozostaje regularnie pokryta płytką, pod wpływem kwasów dochodzi do dalszego odwapnienia, aż w końcu fragment szkliwa odłamuje się tworząc ubytek.
Choć początkowy etap próchnicy butelkowej, czyli stadium plamy, jest możliwy do zahamowania, to już zaawansowany etap z ubytkiem jest trudniejszy do opanowania. Ubytek („dziura”) w zębie staje się miejscem stałego osadzania płytki bakteryjnej co utrudnia utrzymanie czystości tego obszaru. Zębina jest mniej zmineralizowana niż szkliwo, co prowadzi do szybszej utraty twardych tkanek zęba. Dlatego tak ważne jest oczyszczanie ubytków z tkanki zmienionej próchnicowo i wypełnianie ich.