Różnorodne badania pokazują, że od 15 do 25% populacji ma do czynienia z nieprzyjemnym odorem z ust. To jest wyzwanie dla klasyfikacji naukowej, ze względu na subiektywność symptomów i brak standaryzowanych narzędzi diagnostycznych. W różnych kulturach poziom tolerancji na naturalny zapach ciała jest różny. Nie da się jednak zaprzeczyć, że w wielu sytuacjach nieprzyjemna woń z ust może stanowić duże utrudnienie w relacjach społecznych i być źródłem kompleksów.
Nieświeży oddech zdaje się dotykać zarówno mężczyzn jak i kobiety w równym stopniu, choć kobiety częściej podejmują aktywne działania mające na celu eliminację tego problemu. Tego rodzaju dolegliwości stają się bardziej widoczne z wiekiem, a statystyki pokazują, że po 60 roku życia nawet ponad 40% osób ma problemy z nieświeżym oddechem. Po próchnicy i zapaleniu dziąseł to trzecia najpopularniejsza przyczyna odwiedzin stomatologicznych gabinetów.
Zapach z ust ma swoje źródło w jamie ustnej, której środowisko nie jest jałowe. Miliony mikroorganizmów, głównie bakterii, zasiedlają naszą jamę ustną – naukowcy zidentyfikowali tam ponad 700 różnych gatunków. Mikroby te zasiedlają zarówno twardą powierzchnię zębów, jak i miękkie tkanki podniebienia czy dziąseł. Pełnią one wiele różnych funkcji – od stabilizowania wewnętrznego środowiska po wspieranie w procesach trawienia.
Bakterie zasiedlające jamę ustną w ramach swego metabolizmu tworzą film, który pokrywa powierzchnię ich ciał oraz otaczających tkanek dla lepszego zabezpieczenia. Naukowcy są zdania, że to właśnie ten film odpowiada za większość zapachu wydobywającego się z ust. Z czasem ma tendencję do gromadzenia się w większych ilościach.
Bakterie Gram-ujemne rozkładają resztki jedzenia na prostsze elementy, które zawierają mniej atrakcyjne aromatycznie lotne związki siarki, takie jak siarkowodór, merkaptan metylu i siarczek dimetylu. Inne bakteryjne produkty metabolizmu, takie jak diaminy i poliaminy, również przyczyniają się do nieprzyjemnego zapachu oddechu.
Podstawową przyczyną nieświeżego oddechu jest nieodpowiednia lub nieregularna higiena jamy ustnej. Resztki jedzenia pozostające na zębach i między nimi stymulują aktywność bakterii i zwiększają ilość ich produktów przemiany materii. Dodatkowo, brak regularnego czyszczenia pozwala na odkładanie się wspomnianego wcześniej filmu, który staje się coraz trudniejszy do usunięcia z czasem. Właśnie taki osad na języku składa się z zastraszającej mieszanki resztek jedzenia, bakterii, leukocytów i złuszczonych komórek nabłonka, a jego porowata powierzchnia sięgająca aż 25 cm2 tylko ułatwia gromadzenia się osadu.
Wysoka intensywność nieświeżego oddechu jest najczęściej obserwowana rano. Podczas snu produkcja śliny jest znacznie zmniejszona, co z kolei prowadzi do wzmożonej aktywności bakterii anaerobowych. Jeżeli utrzymujemy wysoki poziom higieny jamy ustnej, problem ten da się łatwo kontrolować. Jeżeli jednak mikroorganizmy zasiedlą kieszonki zębowe i dziąsła, może dojść do rozwoju paradontozy lub martwiczych zapaleń dziąseł, a zapach z ust może stać się trwały i niezwykle nieprzyjemny.
Na intensywność zapachu z ust mają również wpływ czynniki takie jak ilość śliny i jej poziom pH. Zaburzenia produkcji śliny manifestujące się chroniczną suchością w ustach mogą być spowodowane stresem, depresją, nadmiernym spożywaniem alkoholu, przyjmowaniem niektórych leków lub oddychaniem przez usta. Inne czynniki związane z nieprzyjemnym zapachem z ust to noszenie aparatu ortodontycznego, nadmierne stłoczenie zębów oraz próchnica przebiegająca z ekspozycją miazgi zębowej.
Oczywiście, o zapachu wydobywającym się z naszych ust mogą decydować również silnie aromatyczne pokarmy, takie jak cebula czy czosnek, spożywanie alkoholu oraz palenie papierosów. Zauważono również, że osoby przyjmujące duże dawki suplementów witaminowych często skarżą się na nieświeży oddech. U dzieci ewentualną przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust mogą być ciała obce zablokowane w przewodach nosowych.