Gilbert Grape – historia o parentyfikacji, w której dziecko staje się rodzicem

Adam, nazywany przez matkę „małym mężczyzną”, był zmuszony do pełnienia roli opiekuna swojej matki, porzuconej przez męża. Matka zapraszała go do swojego łóżka, prosząc o bliskość i pocieszenie podczas nocnych koszmarów. Zapewniał ją o swoim wsparciu i obiecywał, że nigdy nie skrzywdzi żadnej kobiety.

Pamiętam, jak oglądałam film o Gilbertie Grape po raz pierwszy, gdy miałam jedynie 11 lat. Od tego momentu wracałam do tej historii wielokrotnie. Film jest wzruszającym obrazem życia młodego człowieka imieniem Gilbert, który nadal szuka swojego miejsca na świecie. Mieszka w przytłaczającym małym miasteczku z nadwagą matki, niepełnosprawnym intelektualnie bratem i irytującą siostrą nastolatką. Jego ojciec kilka lat temu uciekł od trudności życia, popełniając samobójstwo. Matka Gilberta była tak załamana, że od dawna nie wychodziła z domu. Gilbert musiał przejąć odpowiedzialność za rodzinę, pracując dodatkowe godziny w sklepie spożywczym, żeby nakarmić swoją matkę. Każdego dnia i nocy opiekował się swoim bratem. Wszystko zaczęło się jednak zmieniać, kiedy w jego życiu pojawiła się turystka o imieniu Becky.

Za każdym razem, kiedy oglądałam ten film, byłem zafascynowany. Moje poruszenie nie wynikało tylko z fenomenalnej gry aktorskiej Johnny’ego Deppa, Leonardo DiCaprio czy charyzmatycznej Juliette Lewis, ale przede wszystkim z realistycznego obrazu rodziny, gdzie dziecko staje się rodzicem.

W sytuacjach, gdy dziecko przejmuje odpowiedzialność za dobrostan rodziny i komfort emocjonalny i fizyczny rodziców, mówimy o parentyfikacji – odwróceniu ról w rodzinie. Jest to szczególnie szkodliwe, gdy dziecko jest zmuszone przez długie tygodnie, miesiące czy nawet lata do wykonywania zadań przekraczających jego możliwości – to już jest forma przemocy.

Dziecko zmuszone do pełnienia roli „bufora” ma za zadanie uspokajać napięcia, odwracać uwagę lub służyć jako mediator. Takie sytuacje często występują w rodzinach dotkniętych problemami zdrowotnymi, małżeńskimi lub finansowymi, a także w przypadku nieobecności rodziców lub ich zaangażowania w pomoc innym. Dziecko jest wtedy zmuszone do przyjmowania ról, które są mu obce i przekraczają jego możliwości