Starzenie się może stanowić trudne do pokonania wyzwanie dla psychologii człowieka. Ten proces jest złożonym zbiorem widocznych zmian w naszym ciele, jak również wymaga od nas przystosowania się do nowej rzeczywistości. Wraz z wiekiem, uczucia samotności, strach przed utratą niezależności czy obawy o przyszłość stają się coraz bardziej namacalne. To, w połączeniu z utratą bliskich, ograniczeniem aktywności zawodowej i społecznej oraz pogarszającym się stanem zdrowia, często prowadzi do depresji i obniżenia poczucia własnej wartości. Jak radzić sobie z tymi wyzwaniami i kiedy warto poszukać profesjonalnej pomocy?
Psychologia starzenia się obejmuje wiele różnych aspektów naszego funkcjonowania, takich jak zdolności poznawcze, emocje czy samopoczucie. Co dokładnie można zaobserwować u siebie wraz z upływem lat?
Wszystkie funkcje poznawcze mogą ulec zmniejszeniu wraz z wiekiem. Pamięć, koncentracja, tempo przetwarzania informacji czy zdolność rozwiązywania problemów – wszystko może stać się trudniejsze ze względu na zmiany w strukturze neuronów, zużycie synaps czy dysfunkcje sieci neuronowych [1]. Tempo tych zmian jest indywidualne dla każdego.
Proces starzenia się jest również powiązany ze zmianami w regulacji emocjonalnej. U osób starszych można zaobserwować większą stabilność emocji i lepsze radzenie sobie z negatywnymi uczuciami – szczególnie jeśli utrzymują pozytywne relacje z innymi [2]. Te same osoby mogą jednak być bardziej narażone na uczucia samotności i smutku, zwłaszcza w obliczu utraty bliskich lub problemów zdrowotnych. Wsparcie społeczne i aktywność społeczna to kluczowe elementy utrzymania dobrego samopoczucia emocjonalnego.
Starzenie się to także czas na refleksję nad dotychczasowym życiem, osiągnięciami i marzeniami, które nie zostały spełnione. Dla wielu osób może to być okazja do przewartościowania swoich priorytetów i szukania nowych sensów życiowych, choć nie zawsze kończy się to pozytywnie.
Amerykańska chirurgia plastyczna odnotowała prawie 25 milionów operacji mających na celu opóźnienie procesu starzenia w 2020 roku [3], co jest odbiciem rosnącej chęci akceptacji naszych ciał pomimo widocznych zmian, takich jak zmarszczki, utrata jędrności skóry, pojawienie się siwych włosów, zmiany w metabolizmie, nadwaga czy choroby związane z wiekiem. Akceptacja procesu starzenia się to zrozumienie i otwarcie na te nieuniknione zmiany.