Przemoc w rodzinie jest świadomym postępowaniem, które powoduje szkody fizyczne lub mentalne dla członka rodziny. Może przyjmować różne oblicza i powodować różnorodne konsekwencje, często bardzo dalekosiężne. Jest to niepokojący problem społeczny – zgodnie z danymi z raportu Niebieskiej Linii, co trzeci obywatel Polski doświadczył przemocy ze strony członka rodziny, a co dziesiąty był wielokrotnie krzywdzony. Jakie są skutki doświadczania przemocy domowej i gdzie ofiary mogą znaleźć pomoc?
Przemoc stanowi świadome działanie bądź zaniechanie działania skierowane przeciwko drugiej osobie, które prowadzi do naruszenia jej praw i sprawia cierpienie. Przemoc może mieć wiele twarzy: fizyczną, psychiczną, seksualną czy ekonomiczną. Do aktów przemocowych można również zaliczyć zaniedbanie.
Przemoc fizyczna polega na naruszaniu nietykalności cielesnej, na przykład poprzez bicie, kopanie, duszenie, popychanie, uderzanie przedmiotami lub wszelkiego rodzaju fizyczne ataki. Z reguły sprawcami są osoby wykorzystujące swoją przewagę fizyczną, chociaż zdarza się, że agresorem staje się kobieta stosująca przemoc wobec mężczyzny. Ofiary przemocy domowej mogą być narażone na ryzyko utraty życia, zwłaszcza gdy dochodzi do działań okrutnych.
Przemoc psychiczna dotyczy naruszenia godności osobistej. Przykłady takiego postępowania to: obraźliwe słowa, groźby, izolowanie ofiary od bliskich osób, kontrolowanie jej czynności i kontakty oraz wszelkiego rodzaju zachowania mające na celu obniżenie poczucia własnej wartości ofiary. Warto zaznaczyć, że psychiczna przemoc w rodzinie często jest niedostrzegana – według danych Niebieskiej Linii aż 24% Polaków uważa, że obrażanie i wyzywanie podczas kłótni są normalne.
Przemoc seksualna polega na naruszaniu intymności ofiary, zmuszaniu jej do różnych form aktywności seksualnej. Przemoc tego rodzaju w rodzinie obejmuje między innymi: gwałt, molestowanie seksualne, niechciane dotykanie czy zmuszanie do oglądania treści pornograficznych. Tego typu działania zawsze prowadzą do długotrwałych szkód: obniżania samooceny, zaburzeń seksualnych, obniżenia sprawności seksualnej, urazów fizycznych, depresji, lęku i awersji do przedstawicieli płci sprawcy przemocy.
Przemoc ekonomiczna polega na kontrolowaniu dostępu ofiary do zasobów finansowych. Może obejmować zabieranie pieniędzy, uniemożliwianie ofierze podjęcia pracy zarobkowej, kontrolowanie wydatków oraz wszelkie inne działania mające na celu uniemożliwianie samodzielności finansowej ofiary. Mimo że przemoc tego rodzaju powoduje cierpienie, często jest ona niedostrzegana. Z raportu Niebieskiej Linii wynika, że dla 34% Polaków wydzielanie pieniędzy i kontrolowanie wydatków małżonka to objaw gospodarności.
Zaniedbanie polega na naruszeniu obowiązku opieki nad członkami rodziny, zwykle dziećmi lub osobami niesamodzielnymi. Może to obejmować: pozbawianie jedzenia, ubrań, uniemożliwianie dostępu do pomieszczeń takich jak kuchnia czy łazienka, pozbawianie ubrań itp.