Nowo opublikowane badanie w czasopiśmie PLOS Biology przynosi zaskakujące wyniki na temat możliwości trzmieli. Wydaje się, że te pozornie proste owady są w stanie uczyć się od siebie nawzajem, co jest cechą nazywaną przez ludzi „kulturą”. To odkrycie sugeruje, że nawet bezkręgowce mogą posiadać tak skomplikowane zdolności umysłowe.
Alice Bridges, ekolog behawioralny z Anglia Ruskin University, jest pełna podziwu dla tych małych stworzeń. Mimo ich miniaturowych mózgów, są one zdumiewająco zdolne do nauki. W ciągu ostatnich lat zebrano wiele dowodów na to, że różne zwierzęta, takie jak szympansy czy ptaki, wykazują cechy kulturowe. Andy Whiten, etolog kognitywny z Uniwersytecie St Andrews, tłumaczy to jako zdolność zwierząt do nauki od siebie nawzajem. Może to obejmować zarówno umiejętności nawigacyjne podczas migracji, jak i korzystanie z narzędzi do zdobycia pokarmu.
Tradycje są elementami składającymi się na kulturę. Gdy pewne zachowanie jest przekazywane z pokolenia na pokolenie przez długi czas, możemy to nazwać tradycją. Wśród ludzi jest to doskonale widoczne, kiedy uczy się od starszych, jak gotować daną potrawę lub tańczyć określony taniec, a następnie przekazuje te umiejętności swoim dzieciom. Dlatego Bridges postanowiła sprawdzić, czy trzmiele również są zdolne do posiadania kultury.
Badanie kultury owadów wymagało od Bridges zaprojektowania specjalnych zadań dla pszczół. Wybrała układanie puzzli jako zadanie do nauki. Zaprojektowanie takiego zadania było wyzwaniem, ale ostatecznie udało jej się stworzyć układankę z szalek Petriego. Układanka polegała na obracaniu pokrywy w celu zdobycia nagrody w postaci słodkiej wody z cukrem, która znajdowała się na dnie szalki.
Pszczoły były szkolone do naciskania czerwonej lub niebieskiej zakładki, które obracały pokrywę. Następnie te „nauczycielki” były umieszczane w różnych koloniach razem z układankami. Okazało się, że pszczoły z tych kolonii naśladowały zachowanie nauczycielek, naciskając tę samą zakładkę.
Zachowania te rozprzestrzeniały się wśród kolonii, co pokazuje, że owady są zdolne do uczenia się od siebie nawzajem. Bridges zauważa, że kultura owadów może wyglądać inaczej niż kultura innych zwierząt, ale nie jest to mniej fascynujące. Jej odkrycie sugeruje, że kultura może być bardziej powszechna niż myśleliśmy i nie wymaga skomplikowanych mechanizmów poznawczych.
Wielu z nas uważa siebie za wyjątkowych ze względu na posiadanie kultury, umiejętność uczenia się i społeczną naturę. Jednak teraz, kiedy okazuje się, że nawet pszczoły mają kulturę, nasze wyjątkowość traci na znaczeniu. Kultura ludzi nie powstała nagle, ale była budowana na ewolucyjnych fundamentach.